CECHY MAKROSKOPOWE
 Grupa owocników
|
Owocniki kuliste, czasem owalne, bardzo rzadko nieregularne, z wyraźnym ostiolum umiejscowionym na szczycie owocnika. Czasem ostiolum jest zamknięte i ma postać niewielkiego wgłębienia. Dojrzałe owocniki osiągają wielkość 1-3 cm. Powierzchnia owocnika najczęściej czarna, czarno-brązowa, czarno-zielona lub czarno-bordowa, rzadko w jaśniejszej tonacji bez czarnej barwy. Powierzchnia owocnika pokryta drobnymi, obłymi brodawkami, w zarysie najczęściej pięciokątnymi. Gleba najpierw szaro-żółtawa, potem oliwkowa, zielonkawa, poprzecinana, białymi, szaro-żółtymi – a w późnym stadium dojrzałości żółtymi - nieregularnymi żyłkami tworzącymi marmurkowaty wzór Miąższ twardy, jędrny, zwarty, o słabym, nieprzyjemnym, zapachu i bez określonego smaku.
|
CECHY MIKROSKOPOWE
 Zarodniki w worku
|
Perydium pseudoparenchymatyczne 200-350 μm, zbudowane z komórek o średnicy 20-45 μm, w zarysie poligonalnych, czasem owalnych. Komórki grubościenne, ze ścianami wybarwionymi najczęściej na czarno, rzadko na kolor czerwono-brązowy. Pigment komórek perydium nie reaguje z odczynnikiem Melzera. Worki maczugowate, gruszkowate, rzadziej cylindryczne, na krótkich trzonkach. Wielkość worków 75-140 x 22-50 μm. Worki zawsze 8-zarodnikowe, z zarodnikami ułożonymi bezładnie, chaotycznie. Zarodniki kuliste, za młodu hialinowe, potem żółtawe do oliwkowych. Wielkość zarodników 13-19 μm. Zarodniki gęsto pokryte zaostrzonymi kolcami o średniej wielkości 1-4 μm. Parafizy rozdęte, maczugowate, owalne, wieloczłonowe. Cienkościenne i hialinowe o średniej długości 80 - 200 μm.
 |
 |
 |
Przekrój perydium |
Komórki perydium |
Parafizy |
|
SIEDLISKO
|
Pachyphlodes melanoxantha występuje wyłącznie w glebach zasobnych w węglan wapnia. W warunkach polskich najczęstszym partnerem mikoryzowym jest Fagus sylvatica, Carpinus betulus, Corylus avellana i Quercus robur. Stanowiska umiejscowione w świetlistych, odkrytych miejscach, ubogich w roślinność zielną. Najczęściej na pochyłościach terenu, stokach o południowej lub południowo-zachodniej wystawie i dużym nasłonecznieniu Owocniki wyrastają stosunkowo płytko, bo 1-3 cm pod powierzchnią gleby. Czasem wyrastają semihypogeicznie. Dojrzałe owocniki można znaleźć od lipca do października. |
WYSTĘPOWANIE
|
Pachyphlodes melanoxantha jest znany z niemal całej Europy. Również w krajach leżących w jej północnej części - w Wielkiej Brytanii i Niemczech zlokalizowano szereg stanowisk. Na obszarze Polski podawany z ośmiu historycznych stanowisk oraz wielu współczesnych.
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF 27, Złożeniec k. Smolenia, Lipiec 2007
Wyżyna Śląska – DF 02, Psary k. Tarnowskich Gór, Czerwiec 2009
Beskid Mały – DF 96, Koziniec k. Wadowic, Sierpień 2012
|
UWAGI
 Dojrzały owocnik
|
Czarno zabarwione owocniki o wyraźnie brodawkowatej powierzchni są łatwe do oznaczenia. Formy w jasniejszych barwach, brązowej, bordowej czy oliwkowej można pomylić z P. citrinus lub P. prieguensis. Kluczową cechą oznaczeniową jest w tym wypadku budowa perydium i brak reakcji komórek perydium z odczynnikiem Melzera oraz wielkość worków.
Polska nazwa gatunku to zielonek kolczastozarodnikowy.
|
